orni.pl

Dzisiejszy wczesny poranek zapowiadał się obiecująco. Pojawiło się nawet na chwilę słońce. Jednak już koło 8:00 niebo zasnuło się chmurami, z których przez całe przedpołudnie od czasu do czasu siąpił deszcz. Na domiar złego dokuczał porywisty wiatr. Nie było już jednak odwrotu. Wspólnie z Dawidem ponownie wypraliśmy się nad rozlewiska Narwi i Bugu.

Na Modlinie w kontraście do zeszłego weekendu po lodzie ani śladu. Pozom wody jest za to na tyle wysoki, że trzciny zostały całkowicie przykryte . Z pierwszego punktu widokowego, którym była skarpa koło przejazdu kolejowego nie udało nam się wiele wypatrzeć.  2 bieliki odpoczywały na trawiastej wysepce. Nad głowami przeleciał nam gróbodziób.  Znaleźliśmy skupisko żerujących kaczek w oddali przy Wkrze, niedaleko domku na skarpie. Podjechaliśmy w to miejsce od strony Pomiechowa. Po drodze natknęliśmy się jeszcze na stadko cn 50 jemiołuszek, które przesiadywały na obrośniętej jemiołą topoli. To dopiero drugie moje spotkanie z jemiołuszkami tej zimy i pierwsze kiedy mogłem się im napatrzyć do woli. Wraz ze stadkiem wiosennych kaczek żerowały również inne ptaki:

Modlin. Widok ze skarpy koło przejazdu kolejowego

• ok 250 świstunów
• krzyżówki
• cn 10 rożeńców
• para płaskonosów
• cn 8 cyranek
• kilka cyraneczek
• kilka czernic
• 4 nurogęsi
• cn 10 krwawodziobów
• 2 rycyki
• 2 sieweczki rzeczne
• czajki
• 8 gęgaw
• perkoz dwuczuby
• czapla siwa
• cn 100 śmieszek, młodociana mewa siodłata oraz inne duże mewy
• szpaki, kwiczoły, skowronki
• 3 kopciuszki

Porządnie przemarznięci zdecydowaliśmy się zmienić miejsce obserwacji. Na Popowie od zeszłego tygodnia wody jeszcze przybyło. Kaczki przeniosły się na prawą stronię rozlewiska, gdzie trudniej im się przyjrzeć. Mimo to udało nam się wypatrzeć:

• cn 50 świstunów
• kilka cyranek
• kilka cyraneczek
• kilka rożeńców
• 8 czernic
• ok 300 kormoranów
• cn 5 batalionów
• czajki

Jak w zeszłym tygodniu pojechaliśmy kawałek w górę rzeki aż do miejscowości Barcice. Najprawdopodobniej dużo wyższy poziom wody sprawił, że ani w Jankach ani w Jackowie nie spotkaliśmy łabędzi czarnodziobych lub krzykliwych. W ogóle kaczek nie było w zasadzie wcale.

W drodze powrotnej zahaczyliśmy jeszcze o Zegrze.  Spod barki w Nieporęcie widzieliśmy ok. 500 kormoranów, nurogęsi oraz 3 perkozy dwuczube oraz 3 pliszki siwe.

Warunki pogodowe obniżyły drastycznie komfort obserwacji. Mimo to wypad zaliczam do udanych, szczególnie z powodu fajnej obserwacji jemiołuszek.

Korzystając z wiosennej pogody wybraliśmy się z Dawidem Kozłowskim na rekonesans w kilka miejsc nad Bugiem.

Rozpoczęliśmy od łąk pod Modlinem. Cały obszar widoczny ze skarpy koło przejazdu kolejowego był nadal skuty lodem.  Gdzieniegdzie na tafli lodu pojawiały się pierwsze kałuże. Po zeszłotygodniowym stadzie mew niedaleko Wkry ani śladu. Podczas kilkuminutowych obserwacji wypatrzyliśmy:

• 2 bieliki
• ciągnące klucze gęsi – 100 + 100 zbożówek, 50 białoczelnych
• kilka par gęgaw czekających nad odmarznięcie lodu
• szpaki
• krukowate
• pojedyncze mewy

Wiedzeni nadzieją, że dalej nad Bugiem będzie ciekawiej, podjechaliśmy do Popowa Kościelnego. Rzeczywiście po lodzie w zasadzie nie było śladu, łączka za kościołem zalana tak, że gdyby nie kalosze to trzeba by nadłożyć kawał drogi obchodząc rozlewisko. Na wodzie m.in. duże stado kaczek oraz 3 gatunki łabędzi:

• cn 300 świstunów
• cn 30 rożeńców
• cn 2 samce krakwy
• cn 100 krzyżówek
• para łabędzi czarnodziobych pięknie tokująca
• para łabędzi krzykliwych również tokująca
• para nurogęsi
• gęgawy
  
• pojedyncza cyraneczka
• cn 2 krwawodzioby
• przelatujący rycyk
• śpiewające skowronki
• przelatujące pliszki siwe
• cn 4 żerujące świergotki łakowe
• śpiewający potrzos
• stado około 2000 szpaków
• kilkadziesiąt czajek
  

W Popowie udało mi się nakręcić krótki filmik, przedstawiający stadko żerujących świstunów i pojedynczych rożeńców.

filmik w nowym oknie (lepsza jakość)

Spotkany Marcin Sidelnik poradził nam podjechać trochę w górę rzeki, gdzie żerowało kilkanaście łabędzi czarnodziobych. Wyjrzeliśmy na Bug w miejscowościach Janki, Jackowo Dolne oraz Barcice, gdzie udało nam się wypatrzeć m.in.:

• 20 łabędzi czarnodzionych
• 1 łabędź krzykliwy
• kilka gągołów
• cn 50 świstunów
• cn 30 krzyżówek
• kilkanaście cyraneczek
• cn 3 krwawodzioby
• pojedyncze czajki

Obserwacje pierwszych dużych stad kaczek na przelotach sprawiły mi dużą frajdę. W Popowie spotkaliśmy się z wycieczką z cyklu „Spotkania z przyrodą”, zorganizowaną przez biuro podróży Horyzonty.

Razem z Marcinem i Dawidem wybraliśmy się dzisiaj na pola między Jaktorowem a Kraśniczą Wolą. Przez cały czas świeciło słońce, jednak temperatura była ujemna a ziemia jeszcze dosyć mocno zmrożona.

Już po prawej stronie szpaleru topól wypatrzyliśmy 3 myszołowy niestrudzenie obserwujące ze szczytu krzaków otaczające  pola w poszukiwaniu pożywienia. Samochód zostawiliśmy przed Grabnikiem na drodze. Tutaj przywitały nas dwa żurawie, którym w głowach były amory.  Przeleciały również dwa klucze gęsi. Pierwszy, widziany w oddali, liczył około 30 osobników – najprawdopodobniej gęgaw – drugi tworzyło ok. 40 gęsi zbożowych. Na koniec wypatrzyliśmy jeszcze lecące w kierunku łąk stadko ok. 30 czajek.

Przeszliśmy do grobli na stawach w Jaktorowie, następnie brzegiem pola kukurydzy do przepływającej przez łąki rzeczki. Po drodze natknęliśmy się ponownie na stadko, najprawdopodobniej tych samych, 30 czajek, które tym razem odpoczywało na pokrytym oziminą polu. Przyglądanie się czajkom przerwał świergot dużej liczby skowronków.  Szybko wypatrzyliśmy wesoło podśpiewujące stadko, które ku naszemu zaskoczeniu liczyło około 100 osobników.  Ptaki pokręciły się 2 minuty ponad naszymi głowami, po czym odleciały w kierunku południowym.  Pojedyncze próbowały już śpiewać, usłyszeliśmy więc kilka nieśmiałych fraz z wiosennej piosenki skowronka. Potem widzieliśmy jeszcze dwie duże mewy, kruka, niewielkie stadka szpaków oraz słyszeliśmy dzięcioła zielonego i przelatujące dzwońce i czyże.

W okolicach rzeczki woda rozlała się szeroko po łąkach a lód był coraz bardziej kruchy. Na niezamarzniętym fragmencie odpoczywało stadko ponad 30 gęgaw. Dalej szliśmy równolegle do rzeczki, w kierunku drogi. Postanowiliśmy wyjrzeć jeszcze na stawy w Kraśniczej Woli. Po przejściu przez mostek wypłoszyliśmy dwa żurawie (być może te same, które przywitały nas w okolicy Grabnika). Na polu po lewej stronie grobli żerowały również dwie gęgawy, być może jedna z kilku par, które wyprowadzają tutaj lęgi.

Na koniec, w drodze do samochodu widzieliśmy tokującego myszołowa. Ptak to wzbijał się ze złożonymi skrzydłami, by w najwyższym punkcie lotu zatrzepotać nimi głośno kilka razy, to łagodnie obniżał lot nabierając prędkości do kolejnego wzlotu. Odzywał się przy tym przenikliwie, jak to tylko myszołowy (i sójki) potrafią.

Wracaliśmy przez Grodziska Mazowiecki. Kilkadziesiąt topól rosnących najprawdopodobniej na trasie przyszłej autostrady zostało wyciętych. Mimo że nie są to specjalnie cenne drzewa, widok pozostawionych ogromnych wykrotów oraz szerokich bali nie należał do najprzyjemniejszych.

Widać, że w przyrodzie coraz większy ruch. Za 2-3 tygodnie pola między Jaktorowem a Kraśniczą Wolą zapełnią się wielkimi stadami czajek, siewek złotych i gęsi.

Wiosna zbliża się wielkimi krokami a wraz z nią rozpoczynają się wiosenne przeloty. Jednymi z najwcześniej pojawiających się w Polsce podczas wędrówek ptaków są czajki. Bywają zimy, kiedy już na początku lutego można spotkać duże stada tych ptaków. Nic więc dziwnego, że pojawienie się u nas czajek jest traktowane jako pierwszy zwiastun nadejścia wiosny.

Część spośród przelatujących nad Polską ptaków zostanie u nas aby wyprowadzić legi. Będziemy mogli obserwować ich niesamowite toki. Powietrzne akrobacje samców czajek w locie godowym mogą przyprawić obserwatora o zawrót głowy. Nasuwają również pytanie o sens takich popisów. Podczas energicznego kołysania z boku na bok, ptak eksponuje swoje charakterystyczne ubarwienie. Samice jednak zwracają uwagę nie tylko na czarno-biały wzór upierzenia. Kołyszący lot samca wiąże się ze znacznym wydatkiem energetycznym, tym większym im większy jest zakres kątowy obrotów. Może być to trudny do zmanipulowania sygnał dla samic wskazujący na kondycję samca.

Hipotezę taką poddano próbie podczas badań na niewielkiej populacji czajek w Norwegii. Czajka jest zazwyczaj gatunkiem monogamicznym, jednak ta populacja cechowała się znacznym odsetkiem poligynii. Podczas wiosennych toków nagrano i poddano analizie kilkaset lotów godowych wykonanych przez kilkanaście samców. Zestawienie kąta wychylenia skrzydeł podczas lotu godowego poszczególnych samców z liczbą samic, z którymi wyprowadziły młode oraz z datą złożenia pierwszego jaja, dało ciekawe rezultaty. Samce, które wyprowadzały młode z 2 lub 3 samicami, podczas lotu godowego prezentowały bardziej ekstremalne wychylenia skrzydeł niż samce monogamiczne. Również wcześniejsza data pojawienia się w gnieździe pierwszego jaja okazała się skorelowana z bardziej akrobatycznym tokami.

Samce regularnie wykonujące odważniejsze akrobacje dają sygnał samicom o swojej dobrej kondycji. Dzięki temu mogą znaleźć więcej partnerek i wcześniej przystąpić do lęgów.

Źródła:

• Gronstol, G. B. 1996. Aerobatic components in the song-flight display of male Lapwings Vanellus vanellus as cues in female choice. Ardea 84: 45-55
• Kam, J. van de. 2004. Shorebirds. An illustarted behavioural ecology. KNNV Publishers. Utrecht. s. 283

Podczas półgodzinnego spaceru po Parku Zdrojowym od Dąbrówki po basen i z powrotem zaobserwowałem m.in.:

• modraszki i bogatki, te pierwsze zazwyczaj ganiały się parami po krzakach
• kilka szpaków – szczególnie wczesną wiosną ich piosenki przywodzą na myśl odgłosy lasu tropikalnego (do tego udawały wilgę)
• gruchający grzywacz (już siedzi na gnieździe), sierpówki
• przelatujący w koronach drzew samiec krogulca
• kilka podśpiewujących kosów
• 3 dzięcioły duże (2 samce i 1 samica)
• rudzik
• dzwońce oraz pojedynczy śpiewający czyż