Od ponad tygodnia na stawach Wielikątprzebywa po niezapowiedzianej wizycie gość z Ameryki. Brodziec żółtonogipojawił się w naszym kraju dopiero po raz drugi. Okazał się być wdzięcznym obiektem obserwacji, trzymając się przez dłuższy czas jednego stawu. Pozwoliło to zapewne kilkudziesięciu ptasiarzom zapoznanie się z tym niezmiernie rzadko u nas widywanym ptakiem.
Na miejsce docieramy około 8:00 jako jedni z pierwszych obserwatorów. Zewsząd dochądzą do nas odgłosy polowania. Mamy najgorsze przeczucia. Mieszane stada gęsi liczące kilkaset osobników przelatują wte i wewte w rytm palby z dubeltówek. Na szczęści już w kilka chwil po rozstawienu lunet przy wskazanym przez dotychczasowych obserwatorów stawie, ptak został odnaleziony przy przeciwlełym jego brzegu.
Brodziec żółtonogi ma dosyć osobliwą sylwetkę, która już po krótkiej obserwacji pozwala stwierdzieć, iż mamy do czynienia z ciekawym ptakiem. Jest generalnie smukły, z relatywnie długimi nogami oraz długą, cienką szyją. Niewielka głowa i relatywnie długi, prosty, ciemny dziób to kolejne cechy charakterystyczne. Jego wizytówką są długie, żółte nogi. Obserwowany przez nas ptak podczas żerowania i obserwacji energicznie poruszał głową.
Razem z brodzcem trzymały się nasze swojskie: kwokacz i samotnik. Na chwile na trzcince nad naszym bohaterem przysiadł również zimorodek.
Brodziec żółtonogi
Brodziec żółtonogi – zbliżenie
Napatrzywszy się do woli na brodzca ruszyliśmy do leżącego nieopodal Rezerwatu Łężczok. Mimo powoli psującej się pogody, ten niewielki kompleks stawów z groblami porośniętymi wiekowymi dębami, grabami i bukami, jak zwykle prezentował się niezmiernie malowniczo. Wszystkie duże stawy są opróżnione albo w trakcie spuszczania. Ptasio na uwagę zasługują liczące po ponad sto osobników stada czapli białych i czapli siwych. Wśród około setki gęgaw odpoczywała pojedyncza bernikla kanadyjska. Dokładna lista widzianych gatunków prezentuje się następująco:
W ostatni weekend zrobiłem dwudniowy objazd kilku kompleksów stawów na Śląsku i w Małopolsce. Wszędzie spotykałem standardowy zestaw kaczek. Najliczniejsze były głowienki i czernice, częste krakwy i krzyżówki, rzadsze płaskonosy i cyranki. Niemal na każdym kompleksie widziałem 3 gatunki perkozów: zauszniki, perkozy dwuczube, perkozki. Najgłośniejsze zawsze były jednak ptaki trzcinowiska. Na każdym kroku spotykałem rokitniczki, trzciniaki i trzcinniczki. W kilku miejscach trafiły się strumieniówki oraz brzęczki. Poza tym szpaki, kwiczoły, kukułki, a z drapieżnych błotniaki stawowe.
Wielikąt
Rozpocząłem w piątek około 16:00 na Wielikącie. W sumie na kilku zalanych stawach udało mi się zaobserwować 10 samców i 5 samic hełmiatki. Dodatkowo 3 intensywnie żerujące samce podgorzałki.
Na dwóch stawach widziałem kilkanaście rybitw czarnych, rybitwy białowąse oraz mewy małe zarówno dorosłe jak i w szatach młodocianych. Jeden spuszczony staw był – poza 1 sieweczką rzeczną – niestety opustoszały, na drugim, powoli zarastającym trawą, żerowało stadko około 20 łęczaków.
Z pozostałych, ciekawszych gatunków widziałem przelatującego bociana czarnego oraz 4 czaple białe. Kilkakrotnie uciekał przede mną z drzew na grobli samiec kukułki. Obserwowałem również ganiające się 2 samce wilgi.
Łężczok
W rezerwacie Łężczok spędziłem 2 wieczorne godziny przed zachodem słońca. Na spuszczonym stawie Babiczaku Północnym pusto. Jedynie cztery odpoczywające nieopodal wieży widokowej czaple białe oraz rodzinka gęgaw z 9 młodymi i sieweczka rzeczna. Na pozostałych zalanych stawach standard kaczek i perkozów. Dodatkowo kilkanaście żerujących rybitw rzecznych. W sumie naliczyłem 15 samców i 5 samic hełmiatki – większość na najdalej wysuniętym na północ stawie Salmie Dużym, para na Brzeziniaku.
Z ptaków leśnych głosowe stwierdzenie dzięcioła zielonego oraz samiec muchołówki żałobnej. Spacerując zachodnim brzegiem natknąłem się na kilka dzików.
Sobotni poranek spędziłem na stawach w Spytkowicach. Na miejscu byłem już koło 6:00 jednak gęsta mgła jeszcze przez około 1,5 godziny uniemożliwiała obserwacje. Zanim podniosła się mgła wypatrzyłem przelatującego bociana czarnego oraz usłyszałem turkawkę. W sumie 4 spuszczone stawy, w tym najciekawszy w pobliżu zabudowań na stawach. Na nim ponad 100 łęczaków, około 50 batalionów, 7 biegusów zmiennych z pełnymi czarnymi plamkami oraz kilka krwawodziobów. Przy stawie zaniepokojona para kląskawek oraz karmiony przez rodziców podlot srokosza. Dodatkowo kilka czapli siwych, 7 czapli białych oraz przelatujące ślepowrony. Na drugim ciekawym stawie poza standardem bekasowatych dodatkowo widziałem 2 biegusy małe oraz 2 sieweczki rzeczne. Do 3 gatunków perkozów doszedł również perkoz rdzawoszyi (para).
Przyręb
Na Stawach Przyręb poza opisywanym na wstępie standardem ptasim nie widziałem żadnych innych ciekawych gatunków.
Stawy Adolfińskie
Na dwóch spuszczonych, położonych najbardziej na południe stawach obserwowałem m.in. kilkanaście batalionów, około 50 łęczaków, kilka krwawodziobów oraz sieweczkę rzeczną. Również tutaj przeleciało kilka mew małych. Poza tym kolejna para kląskawek.
Stawy Monowskie
Jeden spuszczony staw, na którym żerowało ponad 100 śmieszek z pobliskiej kolonii oraz pojedyncze mewy małe. Z brodzących na tym samym stawie jedynie 2 brodźce śniade. Poza tym fajna obserwacja bąka długo lecącego nad trzcinowiskami.
Żwirownia Palczowice
Podjechałem do żwirowni w Palczowicach. Kilka ślepowronów przysiadło na drzewach na dużej wyspie na środku wody. Wypatrzyłem również jedno gniazdo. Poza tym na mniejszej wysepce siedziało kilka rybitw rzecznych.
Stawy Bugaj
W sumie 4 spuszczone stawy. Najciekawszy okazał się staw sąsiadujący z gospodarstwem rybackim. To na nim wypatrzyłem hit tej wyprawy – ostrygojada.
Ptak spokojnie żerował w towarzystwie dwóch brodźców śniadych (jeden w pięknej szacie godowej) oraz kilku batalionów i łęczaków. Poza tym z ciekawszych kilka czapli siwych (w tym jedna wyróżniająca się od pozostałych), czapla biała, kilka ślepowronów, 1 bączek. Z drapieżnych poza błotniakiem stawowym również pustułka.
Łężczok to malowniczy rezerwat przyrody położony w województwie śląskim, w pobliżu Raciborza. Został założony już w 1957 roku. Obejmuje obszar 408 ha zlokalizowanych na zachód od wsi Babice. Na obszarze rezerwatu znajduje się 8 stawów hodowlanych, rozdzielonych groblami. Przypada na nie 60% powierzchni. Zostały założone w XIII wieku przez cystersów. Obecnie prowadzona jest na nich ekstensywna gospodarka rybacka. Wielogatunkowy las łęgowy zajmuje około 35% powierzchni. Wiek około dwóch trzecich drzewostanu przekracza 100 lat, trafiają się okazy dębów szypułkowych, których wiek szacuje się na 330-400 lat. Starodrzew ma budowę dwupiętrową, która nadaje mu specyficzny charakter wyglądem przypominający wnętrze puszczy.
Łężczok
Szczególnie cenne przyrodniczo są stare aleje porastające groble, składające się z lip, dębów i grabów. Założono je ponad dwieście lat temu, kilkaset okazów drzew ma wymiary pomnikowe. Pozostałą część rezerwatu zajmują łąki. Na terenie rezerwatu odnotowano ponad 210 gatunków ptaków, z czego ponad połowa to ptaki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe.
Co?
W rezerwaciegniazduje wiele rzadkich ptaków wodno-błotnych oraz związanych ze środowiskiem leśnym. Jesienią i zimą spotkać można tutaj odpoczywające i nocujące duże, wielogatunkowe stada gęsi, które w dzień żerują na pobliskich polach. Zatrzymują się tutaj na przelotach północne gatunki łabędzi. Spuszczone stawy latem i jesieniąprzyciągają różnogatunkowe stadka ptaków siewkowatych. Rezerwat jest również miejscem widywania wielu ptasich rzadkości. Poniżej lista najciekawszych gatunków obserwowanych w rezerwacie:
lęgowe kaczki: krakwy, cyranki, płaskonosy, głowienki, czernice i hełmiatki – jedno z kilku stanowisk w Polsce, oraz krzyżówki, cyraneczki, gągoły, świstuny, rożeńce, rzadziej ohary, ogorzałki i sporadycznie podgorzałki.
gęsi: duże koncentracje zbożowych, białoczelnych i gęgaw (również lęgowe) oraz pojedyncze gęsi krótkodziobe i małe jak również bernikle białolice i rdzawoszyje,
czaple: częste siwe, białe (duże zgromadzenia) i nadobne, bardzo rzadkie purpurowe i modronose, oraz lęgowe bąki i bączki
zalatujące sporadycznie warzęchy, lęgowe bociany czarne, przelotne łabędzie krzykliwe i czarnodziobe, pojedyncze kormorany oraz rzadko obserwowane kormorany małe, oraz nurogęsi i pojedyncze bielaczki
mewy: śmieszki, pospolite i inne, rybitwy (rzadsze) z rodzaju Chlidonias, przelotne rybitwy wielkodziobe
pełen przegląd ptaków siewkowatych – stada czajek i siewek złotych, sieweczki, wiele gatunków biegusów i brodzców na przelotach oraz rzadsze biegusy rdzawe i płaskodziobe, kamuszniki i sporadycznie szablodzioby
ptaki leśne: pospolite gatunków dzięciołów (duży, średni, mały), dzięcioł zielonosiwy i zielony, muchołówka białoszyja, żałobna
pozostałe rzadkości i osobliwości – sterniczka jamajska, mandarynka, karolinka, czerniczka
Gdzie?
Rezerwat jest położony w województwie śląskim, w Gminie Nędza w pobliżu Raciborza. Znajduje się na zachód od wsi Babice, tuż za torami linii kolejowej Kędzierzyn-Racibórz. Poniżej najszybsza trasa dojazdu z Warszawy samochodem:
Drogami krajowymi nr 8, 1 i 86 do autostrady A4, następnie zjazd na Racibórz w drogę 408, z której skręcamy w Sośnicowicach w drogę 919 na Racibórz i po około 25 km dojeżdżamy do Babic (trasa)
Po przejechaniu Babic, jak tylko skończą się zabudowania po prawej strony drogi 919, skręcamy w prawo w asfaltowa drogę, która prowadzi trochę z górki. Kiedy droga zamieni się w szutrową dojedziemy do rozjazdu, na którym skręcamy w lewo (droga w prawo prowadzi na boisko) i po 150 metrach przejeżdżamy przez niestrzeżony przejazd kolejowy by dojechać na duży parking. Tutaj zostawiamy samochód i dalej udajemy się pieszo. Na terenie stawów poruszamy się groblami, za wyjątkiem jednej, przy której postawiono tablice zakaz wstępu. Obejście stawów do około z przystankami na obserwację ptaków zajmuje co najmniej 2 godziny.
Wycieczkę warto połączyć z wizytą na Wielikącie i polderze Buków a nawet na stawach w Dolinie Górnej Wisły (okolice Zatora) na co potrzeba jednak kilku dni.
Rezerwat ptasio najciekawszy jest jesienią oraz wiosną, kiedy zatrzymują się na nim ptaki na przelotach. Jego urok i walory krajobrazowe można podziwiać w zasadzie przez cały rok.
